NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT VỀ ĐÁI THÁO ĐƯỜNG THAI KỲ (ĐTĐTK)

Định nghĩa và Tỷ lệ: ĐTĐTK là một bệnh lý rối loạn chuyển hóa khiến nồng độ đường trong máu tăng cao trong thời kỳ mang thai, ảnh hưởng đến khoảng 10% thai phụ. Nếu không kiểm soát tốt, có thể gây kết cục xấu cho mẹ và thai nhi. Dù thường biến mất sau sinh, ĐTĐTK có thể làm tăng nguy cơ mắc ĐTĐ type 2 cho cả mẹ và con.

Phân loại:

• ĐTĐTK A1:Đường huyết được kiểm soát bằng phương pháp không dùng thuốc.
• ĐTĐTK A2:Cần sử dụng thuốc để kiểm soát đường huyết.

Yếu tố Nguy cơ:

• Thừa cân hoặc béo phì trước khi mang thai.
• Tiền sử mắc ĐTĐTK.
• Sinh con to (trên 4000 gam), thai lưu, sảy thai liên tiếp, hoặc thai dị tật bẩm sinh.
• Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) hoặc cơ thể đề kháng insulin.
• Bệnh nội khoa mãn tính như tăng huyết áp, bệnh tim, tăng cholesterol máu.
• Gia đình có người mắc ĐTĐ.

Nguyên nhân: Trong thời kỳ mang thai, bánh nhau sản xuất hormone làm tăng đường huyết. Nếu tuyến tụy không sản xuất đủ insulin hoặc cơ thể đề kháng insulin, đường huyết sẽ tăng, dẫn đến ĐTĐTK.

Triệu chứng: Đa phần phụ nữ mắc ĐTĐTK không có triệu chứng và bệnh thường được phát hiện qua khám thai định kỳ và đánh giá yếu tố nguy cơ. Một số triệu chứng có thể bao gồm khát nước, tiểu nhiều và ăn nhiều hơn bình thường.

Chẩn đoán ĐTĐ thai kỳ:

Thực hiện xét nghiệm sàng lọc ĐTĐ thai kỳ khi khám thai định kỳ: xét nghiệm dung nạp glucose đường uống (OGTT)

Mẫu máu được lấy 3 lần ở 3 thời điểm:

• Lần 1: Lấy máu lúc đói (nhịn ăn ít nhất 8 giờ)
• Lần 2: 1 giờ sau khi uống 75 gam glucose
• Lần 3: 2 giờ sau khi uống 75 gam glucose

Kết quả bình thường khi:

• Đường huyết lúc đói:  92 mg/dL
• Sau 1 giờ:  180 mg/dL
• Sau 2 giờ:  153 mg/dL

Khi có một kết quả bất thường, bạn được chẩn đoán là ĐTĐ thai kỳ.

Xét nghiệm sàng lọc ĐTĐ thai kỳ (OGTT) được thực hiện sớm ngay từ lần khám thai đầu tiên nếu bạn có yếu tố nguy cơ. Với những trường hợp không có yếu tố nguy cơ hoặc không được chẩn đoán ĐTĐ thai kỳ ở 3 tháng đầu, bạn sẽ được làm (hoặc làm lại) xét nghiệm OGTT lúc thai 24-28 tuần.

Để xét nghiệm phản ánh chính xác tình trạng dung nạp glucose của cơ thể, bạn nên có chế độ ăn carbohydrate bình thường ít nhất 3 ngày và nhịn ăn ít nhất 8 giờ trước khi lấy mẫu xét nghiệm.

Ảnh hưởng: Nếu được kiểm soát tốt, em bé có thể phát triển khỏe mạnh. Nếu không, có thể dẫn đến sảy thai, sinh non, dị tật bẩm sinh, thai chết lưu, đa ối, thai to hoặc chậm tăng trưởng. Mẹ có nguy cơ tiền sản giật, cần mổ lấy thai. Sau sinh, trẻ có nguy cơ hạ đường huyết, vàng da, suy hô hấp, và trong tương lai cả mẹ và trẻ đều có thể mắc ĐTĐ type 2.

Điều trị:

• Chế độ ăn uống:Giảm carbohydrate, chia nhỏ bữa ăn, tăng protein và chất xơ, giảm chất béo bão hòa.
• Tập thể dục:Thực hiện các bài tập phù hợp.
• Kiểm tra đường huyết:Tự kiểm tra đường huyết hàng ngày.
• Sử dụng insulin:Nếu đường huyết không kiểm soát được bằng chế độ ăn và tập thể dục.

Mục tiêu kiểm soát đường huyết:

• Trước bữa ăn: 90-95 mg/dL
• 1 giờ sau ăn: ≤140 mg/dL
• 2 giờ sau ăn: ≤120 mg/dL

Chế độ ăn cho thai phụ ĐTĐTK:

• Đáp ứng 20% lượng calo từ protein, 40% từ carbohydrate (ưu tiên carbs hấp thu chậm và nhiều chất xơ như bánh mì nguyên hạt, ngũ cốc, rau củ, trái cây).
• Hấp thu 20-35g chất xơ mỗi ngày.
• Tránh đồ ngọt, thực phẩm giàu chất béo bão hòa.

Phòng ngừa: Chuẩn bị tốt trước khi mang thai bằng cách duy trì cân nặng lý tưởng, kiểm soát bệnh nội khoa và áp dụng chế độ ăn uống, vận động lành mạnh.